Het is gek hoe de donkerste dagen je altijd terug doen verlangen naar lang geleden, en vroeger en ‘toen ooit..’ Van toen mijn vader ons op zonnige, warme dagen rondreed in een auto zonder airco, groningse liedjes werden toegezongen uit de radio, en de langste weg die we ooit moesten afleggen van A naar B was, zonder obstakels en met een eindpunt altijd beter dan het punt van waar we vertrokken. Vroeger, toen de eenvoud van ons kinderlijk zijn perfect leek, én groningse liedjes, waarvan één al dagen door mijn hoofd dwarrelt.
Ik verlang weer naar ‘van A naar B, zonder obstakels’ en dat ik kan vergeten dat er ergens tussen A en B iets grandioos niet goed ging en ik stil ben gaan staan om vanuit daar mezelf niet meer vooruit te bewegen, niet verder zonder. Punt. En dat terwijl mijn vader ons ooit toezong van achter het stuur, meezingend met de radio; ‘Het is nog nooit, nog nooit zo donker geweest of het werd altijd wel weer licht’

. . . ✧ . . .

We zijn naar het park gegaan, de zon in, doen alsof het warmer is dan het eigenlijk is. Zoals we zoveel ‘alsof’ doen deze dagen. Maar met ons vele mensen, in ieder geval vandaag en in dit park, het siert. Vrouw heeft ons gele picknickkleed uitgelegd onder roze bloesem en groene bladeren, lieve H. rent in een modderpoel. Ze verrast mijn hart nog steeds met haar altijd voorzichtige enthousiasme, iets waar ik oneindig van hou en oneindig zal doen.
Ik vond mijn boek dicht naast vrouw, en lees of doe alsof, tel de roze bloempjes boven ons hoofd en teken telkens opnieuw over de zwarte lijnen van zijn eeuwige zijn op mijn arm. De dag verrast me, en de verandering van seizoenen valt me zwaar in alles wat ik mis.

Pas in de middag gaan we naar huis. We ruiken naar zonnebrandcréme en zwaaien naar onze schaduwen vanaf de fiets. H. haar natte kleren hangen bungelend over mijn stuur, haar benen zwart van water en zand maar haar dag is als de zon. En thuis, in de felle stralen van de lentezon, planten we O. zijn eerste geboortekaart, want uit liefde zal groeien. Het voelt goed in deze dag want waarschijnlijk was dit er één om als favoriet te benoemen, in betere dagen en andere tijden, en voor nu maakt het dat wat het is, een dag waarop het past, het perfect is op onze eigen manier.

. . . ✧ . . .

Het is dinsdag in de ochtend als ik H. naar school fiets. Lichtroze gekleurde wolken aan het verlengde van ons fietspad, waarachter de zon ons een betere ochtend beloofd. Beide in stilte; H omdat ze het haar lievelings is op de fiets, en ik omdat ik gevangen zit in mijn nacht van leegte maar zonder slaap, wetende hoe dat vandaag vormen zal. We fietsen veel te snel, maar komen alsnog bijna te laat binnen en als H. spelend naast haar liefste vriendinnetje zit, en ik in stilte de klas uit wil sluipen drukt de juf me nog snel een doosje in mijn handen, met de lach die ze me vaker geeft op dagen zoals deze. ‘Voor H. maar misschien moet je dit eerst maar even alleen lezen.’ Ik lach door mijn bijna-tranen, en stamel wat lieve woorden voordat ik de klas uit vlucht; voor mijn tranen, of de dag maar misschien enkel voor mezelf. Ik fiets, en thuis kruip ik terug in bed met de gordijnen dichter dan dicht, mijn schemerlamp aan en het mooiste prentenboek wat niet te lezen valt, voor mijn hart, zonder eindeloos te huilen.

De dagen veranderen. De avonden worden weer lang, de zon verwarmt en de dagen zijn helder, maar niet in mijn leven. De gynaecoloog zei ons vier seizoenen, we zijn op de helft, maar mijn angsten en onzekerheden groeien en ik blijf eindeloos opgaan, en doorgaan, in vragen en het onbeantwoorde. Ik verlies mezelf maar misschien ben ik allang verloren? Mijn lichaam is moe, maar voor slaap is er geen rust, en ik hyperventileer, lig wakker, denk na en lees opnieuw en opnieuw brieven van artsen met woorden zonder houvast. Ik heb geen keuze, het is zoals het is zeggen ze, maar ik denk niet dat ik dit kan. Verliezen in de vaagheid, in de breedste zin van het woord, is niet iets wat ik kan.

. . . ✧ . . .

Voor de liefde was er een liefde. Haar bergen waren groots, net als haar liefde, net als dat niet zo geliefde, en mijn leven veel te blue. Ze maakte lasagne voor de mensen die ze liet zitten, als afscheid, zei ze me ooit. Ze had de sterkste woorden, of daden, en hoe hard ik ook klappen uitdeelde, zij won altijd het gevecht. Ik was de ‘altijd grootste verliezer’ maar zij was de liefste poëet, de beste schrijfster over het leven en de persoon die mij mijn liefde voor woorden kracht gaf. En op het hoogte- of dieptepunt voor het einde gaf ze me een boek. ‘Omdat het over ons gaat, dit is hoe wij zijn en dit is wie jij bent.’ Maar nooit vertelde ze me welk personage me paste, in dit boek over twee. Zo verliet ze me, met een eeuwige vraag op een antwoord zonder vraag gegeven. Nu lees ik het boek nog steeds, al twaalf jaar. Vandaag lees ik enkel flarden, nu lieve H. op school zit en ik even ben zoals ik eigenlijk nu ben; met de gordijnen dicht, tussen overdag-slapen in, nu het goed is zonder dat het goed is. Ik lees het altijd als ik mijn antwoorden op de dagen niet meer weet. Voor alles wat zich onbeantwoord aan me vastklampt. Nu meer dan ooit, ooit tevoor en dan ooit nog komen zal.
Soms als de nacht me opslokt vraag ik me af of ze me nog zou herkennen, het meisje dat ik ooit was, in dat wie ik nu ben. ‘Ik zal een boek over je schrijven’ zei ze toen alles stopte. ‘Ik meer over jou’ zei ik terug, maar nu twijfel ik of ik ooit nog weer bij dat meisje zou kunnen komen die ik toen ooit voelde te zijn, om te schrijven wat ons toen ooit zo mooi en lelijk leefde. Ik hoop en ik denk het, en ik hoop en ik denk eigenlijk van niet.

. . . ✧ . . .

I’ll love you ‘til my breathing stops
But in the darkest hours,
I stumbled on a secret power
I’ll find a way to be without you.

 

Met mijn hoofd liggend op mijn opgetrokken knieën zit ik op het stoepje voor de deur. De vroege lente-zon schijnt warm op mijn blote voeten, mijn koffie en dagboek liggen ernaast. Het leven van ons ochtendritueel, H. naar school en vrouw naar het werk, ligt nog uitgespreid door ons huis achter me, het is een rommel maar het is stil.

Al dagen achteréén zit ik hier elke ochtend, de eerste dagen van de lente vragen er om; mijn witte armen en bleke gezicht. Ooit was dit een klein geluksmomentje, het ooit van honderdvijfenveertig dagen geleden. Nu probeer ik vanaf hier, op veilige afstand want ik zit verdiepingen hoger, weer te begrijpen hoe de wereld draait. De auto’s rijden af en aan, fietsers manouvreren zich er tussendoor zoals ook ik ooit onbezonnen deed, en mensen lopen fluitend zonder jas, breed lachend naar iedereen die mee wil denken dat de zon voor het eerst weer schijnt vandaag.

‘mijn lichaam voelt zwaar, en klein, alsof de handen van rouw op mijn schouders leunen.’ Schrijf ik in mijn dagboek, de rest van de bladzijde laat ik leeg.

. . . ✧ . . .

Een vriendin neemt ons mee naar het strand op één van de gure, en koudste lente-dagen. De warmte van eerder, enkele dagen geleden, is verruild voor bijna winter en we lopen, lachend om onszelf, met wanten, sjaals en mutsen, door de snijdende wind langs de zee. We geven al na minuten op en settelen onszelf in een klein, knus strandtentje bij de open haard op oude jaren vijftig stoelen, met veel eten in de warmte. Vanaf ons plekje hebben we het mooiste uitzicht; donkere, bijna zwarte wolken komen steeds weer samen boven zee en bestormen ons met regen wat hard tegen de raam slaat. Onze meisjes spelen aan en onder de tafeltjes, of rennen gillend buiten door de regen. De winter kwam niet vaak zo verassend fijn in de lente.

. . . ✧ . . .

De confrontatie met ons ziekenhuisleven. Een afspraak van een uur, en een hele dag die door zenuwen vooraf en een overvloed aan emoties als verspild beschouwd mag worden. Toch proberen we hem iets te laten zijn, we drinken koffie en eten troosttaart vooraf, wat amper aangeraakt in ons midden blijft liggen. We lopen langs de mooiste plekken in de centrale hal, luisteren minuten bij de piano en kopen nog een keer koffie als de tijd ons brengt naar daar waar niemand eigenlijk ooit zijn wil. De afdeling.

Soms denk ik terug aan de dagen van voor dé dag, toen optimisme nog als bloed door mijn lichaam stroomde en de nachten nog vol slaap en rust waren. Nu lig ik de nachten het liefst met de gordijnen open, altijd hetzelfde beeld maar geen nacht zoals de anderen. Het is maar net hoe de wind staat, of de wolken; welke posities de sterren hebben ingenomen en hoe donker de maan de nacht kleurt. Of misschien is het meer aan mezelf, dat mijn emoties de setting steeds doen veranderen. En toch, kijk je een uur niet, dan kan er een heel ander decor zijn opgebouwd, met toch opnieuw weer hetzelfde stuk, het verveelt me nooit. Alsof de wereld voelt hoe zwaar de slapeloze nachten me vallen, en me dit in de eenvoud als troost bied.

Ik weet nog steeds niet of ik het lot had kunnen draaien op die eerste dag, negeren misschien wel. Er was een fractie van een seconde, in de oneindig lange gang en vlak voor we de kamer van onze arts binnen gingen waarop ze ons al zoveel vertelde voordat ze echt met ons sprak. “het spijt me dat we elkaar nu onder deze omstandigheden zien.” Toen had ik kunnen vluchten. Maar ik deed het niet, ik liet me meevoeren haar kamer in, op weg naar het lot.

Nu zitten we hier weer. De wachtkamer is zo goed als leeg, de ruimte te klein en de muren bevlekt maar hoorden ooit wit te zijn in betere dagen. Drie blauwe bankjes die teveel ruimte opvullen, tafeltjes vol slordig, gestapelde tijdschriften en posters met zinvolle woorden aan informatie over de muren geplakt. Maar het verbergt te weing, wat hier ooit wit was zal immers niet wit meer zijn. Of misschien geldt dat enkel voor mijn hart, van toen ik hier ooit nog helder en vol hoop zat maar veranderd naar buiten staptte. De wereld kreeg me donker terug.

En hier komen voelt dus bij voorbaat al verloren. Omdat er gepraat moet worden. Alsof er woorden zijn. Woorden zijn in taal te min. Nietszeggend en verloren in dat wat echt leeft, of juist werd weggetrokken met zijn gaan. Leegte is immers ook niet te omschrijven, want het is niks, dus als er al woorden zijn dan is het dat ik ze nog moet leren, de taal van het rouwende. Misschien klopt dat ook wel. Want over deze wereld nadat weet ik eigenlijk nog steeds niks. Niks anders dan hoe ik vallend al de maanden doorleef. En dat voelt niet zo veel. Wat ik wel weet inmiddels, zestien minuten later, is dat extra wachttijd bij mijn arts niet zou moeten. Het is als de makkelijkste vluchtroute; ga maar niet want zij kwam maar niet, de uitgang lacht uitnodigend zolang de gang leeg blijft.

. . . ✧ . . .

Eén van mijn zussen belt. Ik zit op de verwarming in ons raamkozijn en een grote zwerm kraaien zoekt, zoals elke avond als de schemering invalt, plek in ons park voor de nacht. Mijn zus weet de weg van het rouwen, anders misschien, al twijfel ik of rouw niet ieder zijn hart hetzelfde aanspreekt. Misschien is de manier van uitten enkel waar we de verschillen in vinden? ‘Where you go through, grows you’ zegt ze, ookal weet ze dat ik dat haat; ookal weet ik dat ze ergens gelijk heeft. ‘Ik wil alleen niet dat het als een goedkeuring klinkt’ zeg ik haar, ‘want die is er niet, groei zal nooit gelijk staan aan verlies.’

Mijn zus gelooft mooier; in intuïtie, en dingen tussen hemel en aarde, en dat alles gebeurd met een reden. Ooit kon ik met haar meedenken, nu zoek ik een nieuwe manier dat meer passend is bij het leven, en zijn leven, wat nooit te leven was. ‘Hij is altijd dichtbij, en hoort onlosmaakbaar bij alles wat er komen gaat.’ zegt ze vlak voor we ophangen, en ik hoop het

Twee dagen later rij de kilometers naar het oude thuis om weer te starten met mijn fotowerk. Het is de eerste van een hele reeks shoots om geld in te zamelen voor ‘Make a Memory’ en al hoewel dit plan goed voelt, voelt de drempel ook torenhoog en weet ik niet of dit werk nog wel bij me past. Alles wat ik heb vastgelegd de afgelopen weken voelde onnatuurlijk, en ver bij me vandaan en ik twijfel veel en of ik het nog wel in me heb nu het leven zo’n andere inslag heeft gekregen. Fotograferen lag ooit zo dicht bij mijn hart, maar mijn hart voelt enkel nog moeilijk en zwaar. Ik besluit om alles van deze shoots af te laten hangen, en definitief te stoppen als het me hierna nog niet lukt om te zien wat ik ooit zag, en voelde, door en via mijn camera.

Maar het eerste gezin dat ik mag vastleggen raakt me, alsof deze ontmoeting er moet zijn in de overtuiging die ik nodig heb. Hun verhaal is vol liefde maar verdrietig en wat ik voor hen mag doen voelt zo belangrijk en waardevol; vastleggen wat binnen afzienbare tijd niet meer zal zijn. Op de terugweg in de auto vraag ik me of dit niet juist is waar het om gaat, los denken van perfectie en goed opgezette plaatjes? Is dit niet waarom ik zelf werkte voor ‘Make a Memory’, en wat ik zelf zo koester uit ons verlies? De herinneringen, en alles op beeld uit onze dagen? Misschien zal ik wel nooit meer de fotografe worden die ik ooit was, of leek te worden. En dat is ook goed, het is aan mij om mijn koers te bepalen en Otis mag dat beïnvloeden, hij zit voor altijd onlosmaakbaar aan mij vast.

. . . ✧ . . .

Morgen moeten we terug naar huis en er is maar één plek waar ik hem dichtbij me voel, wat ik nodig heb want ik verdrink weer eens in mijn verdriet. Daar waar al het andere wegvalt; het oude thuis, als de nacht valt. Nergens is het zo donker, en nergens is de hemel zo helder, als hier. Nergens anders kan dat zonder dat het beangstigend wordt, nergens anders voelt het veilig en als thuis.

Ik ben gaan liggen in het natte gras naast ons huis. Ik ben maar een klein, miniscuul iets als ik hier lig. Onder de mooiste sterrenhemel, onder iets van oneindige grootte, en oneindige tijd. Mijn dagen voelen misschien donkerder dan het donker waar ik nu in zit, maar zovelen vertelden me dat het beter wordt. ‘Vier seizoenen’ zei de gynaecoloog dagen na de geboorte, zijn woordspeling vond ik fijn. ‘de tijd’ zeiden anderen. Maar hier beloof ik mezelf, in het donkerste van alles wat weggevallen is, en fluister naar mezelf of misschien tegen de wereld dat het goed gaat komen, uiteindelijk. Er komt een dag, en dan draag ik zijn verlies met kracht en opgeheven hoofd.